Грбовите на Македонија (6)

Петар Богадан Бакшев (1601 - 1674) во ракописот: „Историја на Бугарија“ (1667 г.) во глава I („За царство Бугарија и за доаѓањето на Бугарите преку Истар [Дунав]“) пишува:

„Царството Бугарија опфаќа многу провинции, чија големина внимателно ја опишува Бонфиниј во Декада 3, кн. 5: „Бугарија, кажува, сега започнува од река Циабер, која некогаш ги разделуваше Трибалите од Мизите, се простира по билото на планината Хемус [Стара Планина] кон југоисток и кон север, на југ завива кон Македонија и Тракија, а отклонувајки се на север кон Дунав, во голем степен ја зафаќа Долна Мизија.“ Циабер, за Птоломеј е реката која за нашите е Морава. ...од каде и кога пристигнал тука [бугарскиот народ - според П.Б.Бакшев], објаснуваат писатели кои не ја пренебрегнуваат вистината:



„Во 499 г. од Р.Х. [Рождество Христово] од далечни северни земји во Тракија навлезе племе, непознато по име, зачудуваше напредувајки со силни бојни редици“, кажува познатиот епитоматор на Барониј [Цезар Барониј (1538-1607), католички црковен историчар автор на „Црковни анали“.], а Кромер во „Полската држава“, книга 1, глава 8, ги сместува најдревните земји на Бугарите во „азијатска Сарматија кај Ра или река Волга и, со своите соседи Руси или кога минувале покрај нив, или повикани за сојузници, ја завзеле Мизија - така од Бога (бил) казнет Анастасиј [Византискиот император Анастасиј I (488-518)], нечесниот император, кој одбил да се потчине на предупредувањата на папа Симахиј да не ги заштитува еретиците... [18]

...И така варварите, кога навлегле во римските провинции [т.е. Источното Римско Царство, поимот Визнатија се појавува во XVII век], ја уништиле војската на римјаните. Меѓутоа, кога се распространиле во нив, се возгордеале, кажува Павел Ѓакон, и ги зaвзеле логорите на Римските републики и, како што пишуваат Занора и Кедрин во (времето) на Анастасиј, Бугарите невлегле не само во Тракија, но дури го опустошиле Илирик [Византиската префектурата Илирик била создадена во IV век. Илирик, во нејзината територија е и Македонија.], кога го убиле нивниот цар Акум [Акум не бил цар, ами војсководец.]. И навистина до толку биле охрабрени од победата што откако станале ужас за сите го принудиле да им плаќа данок императорот, на кого пред тоа тие му плаќале данок... И така на тој начин во Европа [Европа е Балканот.] Бугарите ја завладеале Тракија и нејзините сосоедни провинции и кога го преминале Истaр, целто тоа пространство на тие земји го нарекле Бугарија...“ (Б.Димитров, op. cit. 117-118) [19]

Во својата ракописна „Историја на Охрид“ Петар Богадан Бакшев пишува:

„Град Акрида, наречен на словенски Окрида или Охрид, е (расположен) до езерото наречено Лихнида, на словенски блато Охридско. Изграден е од императорот Јустинијан [Јустинијан I (527-567)] и е наречен од него Јустинијана Прима - таа (е) негов роден град. /Новела 119, книга 108/. Мнозина кажуваат дека е во провинција Македонија, Епир и Дарданија, но во Светата географија (е поставен) во Источен Илирик, /на фолио 200/, бидејки Никифор го поставува споменатото Лихнидско езеро во Нов Епир, според Занора е во Дардан во Бугарија, а (според) Јустинијан во Втора Панонија, но со тоа име (Јустнијан) постојано ја нарекува Далмација, бидејки Панонија во поширок смисол без сомнение ја вклучува таа (област Превалитанија, која е дел од Далмација).

Јас - кажува П.Б.Бакшев - сум читал за Превалитанија во стар ракопис на кралската библиотека. Во истата Света Географија на абат Фулиј во Источен Илирик, поточно во поделбата на Провинциите, фолио 210 (читаме): „Провинција Превалитана Акрида; во новела IX на император Јустинијан е наречена Превалис; во еден многу стар грчки кодекс на кралската библиотека се чита: „прво беше епископија, потоа митрополија“. Но денес е во царството Бугарија и негова престолнина, денес сите, кои живеат во градот, се Бугари и го управуваат и опслужуваат сами тој град - тоа им е дозволено од Турчинот, кога го превзел гореспоменатиот град.

Тоа го докажува исто и Обертус Миреус Брусулензиј во своите „Епископски белешки„ /фолио 435/: „За епископ на Кипар и Бугарија: Бугарски примас е епископот на Акрида или Јустинијана Прима“. Во „Римски провинцијал“ се спомнуваат неколку бугарски архиепископи и епископии. Меѓутоа, нивните вистински имиња не можеме да ги утврдиме. Истиот (автор) кажува на фолио 184, глава 11: „Бугарија и Грција, Ахрида или наравно Охрида, денес Охрид - бугарска престолнина.“ Занора во повествованието [повест = историја. з.м.] за Василиј Багренородни (исто) го нарекува (градот) бугарска престолнина.

Абатот Мавро Орбини во својата книга, наречена „Цaрство на Словените“, /фолио 435/ не само што кажува дека градот Охрид е во Бугарија... И денес грчкиот архиепископ на споменатиот Охрид уште се нарекува примат на Бугарија и нема ништо општо со Српското царство. Го назначува Цариградскиот им патријарх, а не тој српскиот на Пеќ; и колку е оддалечен споменатиот Охрид може да се види од Ортелус во описот на Грција и исто кај Паоло Форлани Веронезеца во неговата карта со описот на Европа, а и во делата на многу други автори и географски карти. Истото може да се види и во картата на Светата географија за Источен Илирик и исто во картата на римскиот патријарх (папскиот престол).“ (Ibid. 153)

Во својата ракописна „Историја на Србија и Призренската епископија“ Петар Богадан Бакшев пишува:

„Кралство Србија во античноста беше наречено Горна Мизија или Дарданија, дел од него се нарекува Раша. ...неговите граници се: на исток царство Бугарија, од кое го разделува река Морава, наречена Циабрус во античноста; на запад (граничи) со Ерцеговина или херцеговство на Свети Сава, со река Дрина и со дел од Босна; на југ го ограничуваат албанските планини и Македонија; на север Дунав го разделува од Сирмио, наречен Срем, и од Долна Панонија. ...Денес во кралство Србија се наоѓаат една митрополска црква во Скопје со свој пастир и три катедрали - една во град Призрен, која што има свој епископ. Град Скамандрија со тој од Тауроно или Белград - други го нарекуваат Алба грека, беше украсено со епископска титула од неговото светејчество Инокентиј X. Приматот на Србија е Антивари, и покрај тоа што (тој град) е во Далмација. ...Главите градови на кралство Србија се: Скопие, Призрен, Самандрија, Белград, Приштина, Крушеван, Прокопие, Нова пазар, Новомонте, Јагодна, Валиево, како што исто пишуваат Батеро во својот „Опис на Европа“, дел 1, фолио 97 и исто Птоломеј во описот на Србија.

Град Призрен, во античноста (наречен) Улпиана и Јустинијана Втора, е расположен во рамнината под планините кои се нарекувааат Илијајски и кои ја разделуваат Албанија од Србија“. (Ibid. 154-155)

Во дневникот-патопис на Англичанецот Едвард Барун од 1669 г. меѓу другото стои следното:

„Од VRANIA (Врање) втасавме во блиското гратче COMONAVA (Куманово) од каде на една падина од планината сè уште се гледа еден од манастирите на старите Грци... MONASTER или TOLY (Битола) кој е еден мошне голем град, добро населен и со убава местоположба. Турците сакаа султанката, која беше бремена и се наоѓаше во Лариса, да дојде и тука да се породи. Турците го почитуваат толку многу Александар Велики што страшно сакаа да добијат принц кој би бил роден во Македонија. ...SCOPIA (Скопје) или SCUPI, или како што Турците го наречуваат USCOPIA, се наоѓа на работ на MOESIA SUPERIEURE (Горна Мизија), или поточно на границата на Македонија, во подножјето на MONT ORBELUS [Браун овде несомнено мисли на Скопска Црна Гора. - А.М.] на брегот на реката Вардар или AXIUS... MONASTER (Битола) - македонски град... Пред да влезе султанот во градот, сите Грци [Под Грци Барун ги сметал сите припадници на Цариградската патријаршија, без разлика на националноста. - А.М.] ги напуштија своите куќи плашејќи се суланот или некој од неговата придружба да не им направи нешто лошо... Но султанот ги повика да се вратат. ...Во Македонија мажите и жените бегаат во шумите од страв да не ги сретнеме. Понекогаш трчавме залудно по нив за да ги оттргнеме од нивната лудост и нивниот непотребен страв. Меѓутоа, најмногу ме возбуди тажната глетка на заробениците и робовите, како и нивната мака и несреќа ...од Будим до Лариса е словенска земја и се зборува словенски во Србија, Бугарија, Романија и Македонија, така што со овој јазик човек може да помине од Јадранско до Татарско Море“. (Ibid. 568; 570-571; 573-574)

Џовани Кулиновиќ, парох на Скопје во својот извештај од 1671 г. на италијански пишува:

„Во Скопје нема црква за католици. Катедралната црква Св. Пречеста веќе е претворена во џамија. Свештеникот врши богослужба дома и во една молитвена капела... Има 15 католички куќи со 100 лица. ...Има потреба од еден eyangelistario, и тоа Илириц [Општо име за Јужни Словени во тоа време. - А.М.], бидејќи по цела Србија во католичката богослужба евангелието и Апостолот се читаат и пеат на илирски јазик.“ (Ibid. 596)

Во дневникот-патопис на Французинот Де ла Кроа (De la Croix) од од 1673 до 1675 г.: „Градот Солун е престолнината на Македонија... [А] Бројот на Турците е 10.000, на Грците - 4.000 и на Евреите - 2.200 без жените и децата.“ (Ibid. 601-602)

Карта на јужниот дел од Македонја од 1680 г. од Cornelli (космограф-географ на Веницијанската република). Cornelli во една од своите книги пишува за „Прочуениот македонски град кој вообичаено се вика Салоники [Солун]...“ (Ibid. 616-617)

На 08.11.1677 г. надбискуп на Скопје станал Петар Богдани. Во јули 1679 г. му било соопштено од Рим дека бил избран за надбискуп во Скопје, а во јануари 1680 г. од Рим му било врачено и писмено поставување. На 20.12.1680 г. Петар Богдaни го испратил својот извештај до Конгрегацијата, во кој меѓу другото стои:

„Охрид има свој патријах или православен архиепископ по име Јустинијан кој стана шизматик и католик со многу свои луѓе и во времето кога се одржуваше светиот меморандум на Александар VII [ Александар VII, римски папа 1655-1667 г.] дојде во Рим, убаво примен и третиран од Светата столица. Овде имаше резиденција и католичкиот архиепископ, но бидејќи имаше мошне малку католици во 1675 г. беше префрлен од администрацијата на скопскиот архиепископ кој е најблизу“.

„Скопје наречен од Грците Хераклеа [Хераклеа е античко име на Битола. Петар Богдани помешал некои антички имиња. - А.М.] била метропола на Србија... Плиниј [Плиниј Постариот (23-79), римски автор. - А.М.] го нарекува значаен град на Римјаните, бидејќи бил нивна колонија... Во градот има тврдина [Се мисли на Скопско Кале. - А.М.] широка колку за 30 куќи во која живеат мал број јаничари.... Ѕидините се наполу урнати. Од нивната јужна страна е реката Вардар, а од истата страна врз ѕидот се покажува формата на Св.Марко - лав со крила - здробен на парчиња од варварите што ги уништуваат древните паметници. Под своја јурисдикација Скопје има 1.000 католички куќи, во градот има 20.000 турски куќи и околу 200 српски и грчки [Во Скопје никогаш немало Грци. Православните христијани во Скопје ги смета за Грци, бидејќи биле во „грчка црква“ т.е. Цариградската патријаршија. Под Грци и Срби мисли на Македонци. - Заб. А.М. ]...“

Во врска со тврдењето на Петар Богадани дека на ѕид од Скопско кале „се покажува формата на Св.Марко - лав со крила - здробен на парчиња“, А.Матковски во фуснота запишал: „Крилест лав Сан Марко бил грб на Венеција и не е веројатно дека се наоѓал на некоја од ѕидините на Калето, бидејќи Венеција никогаш не владеала со Скопје.“ (Ibid. 619-621)

Грб на Венција во Стематографијата на Х.Жефарович.

Во 1683 г. Ипексиот (Пеќкиот) патријарх Арсение Черноевиќ со својата придружба тргнал од Пеќ за Ерусалим да се поклони на Божјиот гроб. Во Скопје му се придружиле владиката кир Теофан, поповите Никола и Ѓоре и неколку други скопски граѓани. Игуменот на Осоговскиот манастир ветил дека ќе им се придружи, но се откажал. (Ibid. 622) При посетата на Осоговскиот манастир Арсение Черноевиќ во едно евангелие меѓу другото запишал неколку редови во кои се гледа дека се титулирал како: духовен поглавар на: „всех србских и поморских и бльгарских землъ“.

null

Во патописот на анонимен автор од 1682 до 1684 г., кој своите белешки ги запишал на чист руски јазик и поминал неколку години во турско заробеништво, меѓу другото стои:

Бер: „место Верија... неговите жители се луѓе турски и луѓе грчки.“

Костур: „Кастариа е мал град... Жителите во него се луѓе турски.“

Битола: „Манастирија е мало, познато место; а жителите во него се луѓе турски.“

Берат: „ Арнаут-Белград е познато место, тоа е од средна големина... жителите во него сите се арнаутски луѓе турски, а јaзик тие имаат свој арнаутски; сите тие во целиот свој реон зборуваат на свој јазик арнаутски; а сите тие луѓе турски во целата област се нарекуваат со називот арнаутлак.“

Скопје: „...местото Скопи. А тоа место Скопија е големо село; стои на реката Вардаљ... А жителите во Скопи се луѓе турски, и луѓе христијански има многу. Тој арнаутски реон од една страна достигнува до тоа место Скопи, а околу тоа место Скопи од трите страни во околината се бугарски луѓе.“ [Или, кажано со зборовите на анонимниот автор: „а окрест тага места Скопи с трех стран узедњи људи все болгарские.“ - Заб. моја.]

Паланка: „Поланка е мало село, а жителите во него се луѓе турски.“

Кратово: „Кратова е едно село, а жителите во него се луѓе турски.“

Штип: „Стипи е мало село, а жителите во него се луѓе турски.“

Струмица: „Струмцава е мало село; а жителите во него се луѓе турски, а и жители христијани исто така има многу.“

Дојран: „Дијран е мало село; стои тоа крај големо езеро; а жителети во него се луѓе турски и христијански. (А.Мaтковски, op.cit. 624-626)

Анонимен автор, на германски во 1688 г. го објавил својот патопис во кој ги опишува Солун, некои делови на Македонја и Света Гора. Во овој патопис анонимниот автор меѓу другото пишува:

Солун: „Салоника или Салоники... е главен град на Кралството Македонја, кое пред многу години било моќно. Денес тоа е уште големо, под Турците е и населно подрачје со христијани, Турци и Евреи.“

Македонија: „Старото Кралство во времето е наречено Ематиа [Ематија, древна провинција во Македонија околу гр. Воден. - Заб. А.М.], од кралот Емато [Емато, веројатно племенски главатар во Ематија. - А.М.], и некогаш било едно многу мало кралство, но подоцна значително се зголемило; најпрво воделе многу војни со Илирите [Илири, древни жители на западните краишта на Балканскиот Полуостров, сродни со древните Тракијци. На Балканот дошле во XIV век п.н.е. - А.М.] и Тракијците [Тракијци, Најстари жители на Тракија, дошле од север во 3000 г. п.н.е. Од западниот дел на Балканот биле потиснати од Илирите, а подоцна покорени од древните Македонци во времето на Филип Македонски. - А.М.], ја подвеле под своја власт цела Грција и Кападокија [Кападокија, древна област во Централна Мала Азија, била освоена од Александар Македонски. - А.М.]. Градот Теба [Теба или Тива, древна област на грчката област Беотија. А.М.] го прифатил кралот Филипум како кнез, кој подоцна Атина со предавсво ја ставил по своја власт и го зазел градот Лариса. Исто така, ја освои и цела Тесалија и Кралството Епирум.

Она што неговиот син Александар Велики го направи за кусо време од 12 години, се наоѓа многу детално опишрно во Круцио [Руф Куртија, латински автор, во средината на I век напишал Historia Alexandri Magni Macedonias во 10 тома.].“ (Ibid. 630-631)

Во 1689 г. се одигрува Карпошовото востание. Според еден турски запис Карпош бил родум од Доспат Бугарија. Мехмед Рашид (р. ? - у. 1735 г.), како турски дворски историчар напишал обемна историја на Османлиското цартво, која е позната како „Рашидова историја“. Во неа тврди дека Карпош: „стекнал слава под името крал на Куманово“. (ИНИ, Документи... 156)

Во „Манифестот на австрискиот цар Леополд I [Леополд I, австриски цар и унгарски крал (1683-1699)]до балканските народи“ од 1690 г. меѓу другото стои:

„Поради тоа љубезно ги повикуваме сите народи, населени низ цела Албанија, Сервија, Мизија, Бугарија, Силистрија, Илирија, Македонија, Рашка, како и другите земји... и сите други народи кои стенкаат под турскиот јарем“. (Ibid. 157)

Во „Заштитното писмо на царот Леополд I за македонскиот народ“ од 26.04.1690 г. стои:

„Со ова известуваме дека двајца Македонци, Марко Краида, роден во Косана (Косана, денешниот град Кожани) и Димитриј Георги Поповиќ, роден во македонски Солун, ни изложија колку македонскиот народ, поради почит кон најправедно дело, а со жар и ревност кон нашата служба, со сериозна намера е склоно да премине од преголемиот турски јарем под наша заштита, доколку му биде дадена нашата милост и сигурно покровителство. ...милосно го прифаќаме и го примаме под наша царска и кралска милост во секој начин и вид гореспоменатиот македонски народ, љубезно препорачувајќи им на, поединечно на сите баши волни заповедници, да не го напаѓаат споменатиот македонски народ, ниту да му причинуваат непријатности...

Дадено во Виена, на 26 април 1690 г.

Преставници: бранители на македонскиот народ кои преминале во краиштата на Царското Величество... (Ј.Ронић, Прилози за историју Срба у Угарској у XVI, XVII и XVIII веку. Прва књига. Књ. Матица српске, бр. 25 и 26. Нови Сад 1908, стр. 52-53)“.

Во споменатиот зборник на ИНИ во врска со писмо дедено е следното поjаснување:

„По повлекувањето на австриската војска од Македонија и задушувањето на Карпошовото во 1689 г. голем број Македонци ги напуштиле своите родни места и поминале во Австрија. Двајца од нив го замолиле Леополд I да го земе под заштита македонскиот народ.“ (Ibid. 158)

Македонија на картата на N.Sanson: Estats de Lempire des Turqs en Europe, Париз 1696 г. Сансон е еден од основачите на француската картографија.

Андреа Богдани бил Албанец, скопски и охридски католички надбискуп. Кога ја посетил својата диецеза, според А.Матковски: „во крајот на XVII век“, испратил извештај, во кој дал и опис на Скопје во кој, покрај другото стои:

„Скопје бил главен град на Кралството Србија, се наоѓа во подножјето на планината Орбело која ја дели Македонија и која, спуштајќи се спрема север, се шири со пријатни ритчиња, со бројни и големи села во кои живеат Срби... Андреја Богдани, архиепископот охридски“.(А.Матковски, op. cit. 665)

Македонскиот грб во Берлинскиот грбовник

од крајот на XVII век

Грбовниот се чува во Deutche Staatsbibliothek. За прв пат во хералдичката литература е опишан во 1921 г. Според Матковски: „Целиот грбовник е правен многу педантно, со златни букви и богато укоричен. Се гледа дека бил правен за некоја богата личност. Не постојат податоци кој го правел и за кого бил правен. Дури не се знае и времето кога бил направен, но се претпоставува дека е од крајот на XVII век. Не се знае ни како, ни кога дошол во берлинската библиотека.

Во овој грбовник македонскиот грб фигурира двапати, еднаш е даден самостојно, на штит со германска форма, на црвено поле има жолт исправен лав. Над главата на лавот има круна. Опашката на лавот му е крената и на неа се наоѓа факел што во хералдикаат симболички означува светла иднина. Само во овој грбовник лавот се јавува со факел... Под грбот на лентата пишува „Macedoniae“, а во лентата под грбот „цимери маћедонске земле...

Вториот македонски грб се наоѓа на општиот грб на југословенските народи. Како и обично, македонскиот грб е во првото десно хералдичко поле: жолт лав на црвено поле. Лавот не е исправен. ...Над штитот има три шлема... На средниот шлем има златна царска круна, а над неа црн двоглав орел, т.е. амблемот на Австриската монархија... На долнаат лената пишува „Imperatoris Stephani Nemagnich insignia“, а горната лента пишува: Цара Стипа Стиепа na nemainhaa цимери...“ (А.Матковски, op. cit. 109)

---

18.) Според поп Дукљанин (XII век) - анонимен поп од Дукља (Црна Гора), изразот Булгарин доаѓа од Булга+ар, човек од Волга - Волжанин (С.Антолјак, op. cit. 499). Неправилното изведување на името Болагрин (Булгарин - Бълагрин) од реката Волга е карактеристично и за некои македонски преродбениц:

Јордан Хаџи Константинов Џинот (1818-1882), етнонимот на својот народ го сврзувал со реката Волга. Во својата статија напечатена во „Цариградски весник“ бр. 44. од 1851 г. под заглавието „Бог“ пишува:

„Аз оживуейки, и живим като се услаждавам гледая Народот Наш Пресладкий и ради това не мя остава Неговата доброта да будем лукав. И ако ме пита некой, школски человек ли ся или Болгарин? Аз полноответвам: Болгарин сам. Че не е честно на моето Славяно-Болгарство да творим зло и лукавство, прави Болгарин не лажи, не завидуе, не денгубуе, не лицемерствуе, не блудуе, за печена кокошка верата не разменуе. Болгарин е производан, от Бог Болга ри река-Богата. Река или Ри, а прилагателно неправилно степенно: Болий Болший вищший величайщтий. Поистиине нема повеличесто от Болгарин, Болгарин чрезмерно ради, оре, сее, торгуе, воинствуе, верност има, гостолюубие, страх Божий, почитание своего царя, и всичко колкото што е узаконено Богу и царю.“ (Група автори, Български възрожденски книжовници от Македония Избрани страници. София 1983. Фоткопии на текстови.)

Според Драган Ташковски: „Како К. Миладинов [Константин Миладинов, р. 1830 Струга - у. 1862 Цариград] го извлекувал своето потекло од Старобугарите, можеше да видиме од неговите искази во „Ниловата пустина“: „О, Волга! Какви спомени будиш во мене, како ме тераш да се вдлабувам во минатото!... Волга! Колку народи се среќавале на твоите брегови! Колку големи настани се одиграле пред тебе! И од сите тие народи што се напојувале од твоите води, само ние го задржавме твоето име. (Хар. Поленаковиќ, Книга за Миладиновци 1862-1962, Скопје 1962, 195)“. (Драган Ташковски, Раѓањето на македонската нација. Скопје 1970. 216)

19.) Во 1344-1345 г. по желба на бугарскиот цар Иван Александар преведена е Манасиевата хроника „од грчки на словенски“ (или како што стои во еден препис: Sanctus Johannes Alexander Macedo ad cuius petitionem iste liber fect translatus de greco in sclabonico). Анонимниот преведувач на Манасиевата хроника не се согласувал во сè со кажаното за историјата од византискиот автор Константинос Манасес (у. ок. 1187 г.), па додал повеќе свои забелешки, кои се познати и како „бугарски додавки на Манасиевата хроника“.

Во првата додавка под заглавието што му го дал: „Премудраго Манасија летописца с’брание летно“, преведувачот кажува:

„При императорот Анастасиј [Анастасиј (491-518)] почнаа Бугарите да си ја заземаат земјата, поминувајки го [Дунав кај] Бдин [Видин] и пред сите ја населија Долната земја Охридска, а потоа и останата... - При Анастасии цари, начеше Блгаре поемљати замљу сију, преш’дшу Бдиње и прежде начеше поимати Долнеју земљу Охридскују, и по том сију в’су. От исхода же Блгаром до ниња 870 лет.“

Во втората забелешака анонимниот преведувач пишува:

„При тој цар Константин [Константин Брадати - т.е. Погонит (668-685)], преминаа Бугарите низ Дунав и од Грците, разбивајки ги, ја зедоа оваа земја и живеат во неа до денес. Порано оваа земја се нарекуваше Мизија. Бидејки безбројно многубројни, тие ја исполнија и оваа страна, и онаа до Драч и понатаму, зашато и Власите и Србите, и другите останати се сите едно. - При сем Константине цари, придоше Блгаре през Дунав, и отјеше Грком земљу сију в неј же живут и до ниња, разбиваше их. Прежде же бесчисл’ни суште, исплинише и сију страну Дунаву, и ону до Драча и дале, ибо Власи и Србли, и прочии вси едино сут.” (Записи и летописи. Избор и редакција Радмила Угринова – Скаловска, Скопје 1975. 154-155.)

Како и да го толкуваме името „Блгаре“ (како Словени, или како древни Бугари, или како словенски етнос во кој се претопиле древните Бугари) никако не можеме да се сложиме целосно со содржината на првата додавка, т.е. со тоа дека „Блгаре” во почетокот на VI в. најпрво се населиле во „Долна земја Охридска“ (Македонија), а покасно оттаму се рашириле на територијата на денешна Бугарија и пошироко, затоа што: од една страна, - во византиските вести од минатото такво нешто нема, а од друга, - таков развиток на насилно одземање територии од Византија просто изгледа дека е невозможен. Логично е Византија да ги изгуби прво периферните предели на империјата, освен ако не се работи за населување на мали групи кои се криеле по планиските места во „Долна земја Охридска“.

За прв пат древните Бугари стапнале на земјите на југ од Дунав во 493 г., а потоа и во 499 и 502 г. Во тогашната административна поделба на Византија, територијата на Македонија била опфатена во профектурата Илирик, која од крајот на IV в. се состоела од две диецези: Дакија и Македонија. Главен град на профектурата Илирик бил Солун.

Во времето на Анастасиј I (491-518), на неколку пати, почнувајки од 493 г., древните Бугари се впуштиле во пљачкашки и опустошувачки походи по византиските провинции. Еден таков поход, кој се датира во 499 г., е опишен од византискиот писател Комес Марцелин (VI в.):

„...началникот на војската во Илирик се упатил со петнаесет илјади војници и петстотини и дваесет коли натоварени со непходното оружје за војување против Бугарите, кои ја опустошувале Тракија. Борбата се развила кај реката Цурта, каде загинале повеќе од четири илјади византијски војници, било во бегство, било кога се фрлале од високиот речен брег.“ Според Марцелин: „Така таму загинала илириската воена моќ“.

Византискиот историчар Теофан Исповедникот (р. 760 - у. ок. 817/8 г.), во својата „Хронографија“ за молневитиот пљачкашки поход на древните Бугари на византијската територија кој се случил во 501 или 502 г. кажува дека: „т.н. Бугари ги нападнале Илирик и Тракија и се вратиле пред да се разбере за нив.“

Во времето на Анастасиј I (491-518), ниту Бугарите, ниту Словените, отаде Дунав не биле во состојба да се наметнат како фактор од кој што ќе зависат границите и иднината на империјата. Изгледа императорот Анастасиј почувствувал какава опасност му се заканува нему и на империјата, па во 512 г. заповедал да се изгради одбранбен крепосен ѕид за да ја заштити престолнината Цариград, како што кажува византискиот хронист Јоан Зонара (XII в.), од: „нападите на Мизите, т.е. Бугарите и Скитите“, при што со името „Скити“ ги означува Словените. Овој византијски одбранбен крепосен појас, долг 40 милји (ок. 70 км.), се протегал од Деркос на Црното Море до Силиврија на Мраморното Море. Познат е како „Анастасиев ѕид“, или како „Долгиот ѕид“. Од византискиот писател Прокопиј Кесариски (р. ок. 500 - у. ок. 565) е наречен: „ѕид на стравот“, поради крвопролевањата во големите во битки кои се воделе таму за одбарана на Цариград.

Во 513-518 г. во Византија се појавуваат наемници Хуни, Бугари и Словени кои учествувале во византискте борби за власт. Одделни хунски, бугарски и словенски групи му помагале на главниот командант на византиските војски во Тракија, Виталиан, кој со помош на наемници се опитал три пати да ја узурпира императорската круна и три пати ја атакувал царската престолнина.

Јоан Малала (VI в.), во врска со бунтот на Виталијан дигнат 513 г. во Мала Скитија (денешана Добруџа во Р.Бугарија), соопштува дека во војската на Виталиан имало „множество на Хуни и Бугари“, а Евгениј Схоластик (VI в.) говори за „множество хунски племиња“. Јоан Лидијски (VI в.) бунтот го нарекува: „нечесно напаѓање на варварите“, имајки го на ум учеството на Бугарите и Словените во тој бунт.

Во бунтот дигнат во 513 г., според Теофан Исповедникот (VIII-IX в.): „Виталијан ја превзел цела Тракија, Скитија и Мизија, водејки со себе многу Хуни и Бугари“.

Веднаш по задушувањето на бунтот на Виталиан, во 515 г. Бугарите навлегле во профектурата Илирик и ја опустошиле, поразувајки ги византиските одреди. Седум века покасно византискиот историчар Зонара (XII в.) за овој напад пишува дека: „Бугарите со магии и клетви речиси наполно ја унишителе византиската војска.“

Комес Марцелин (VI в.) за 517-та г. известува дека: „тогаш биле опустошени двете Македонии и Тесалија, а гетски коњаници ограбувале дури до Термопилите и до Стар Епир.“

Според С.Антолјак, Словените уште околу 517 г. учествувале во борбите против Византија, иако не се споменуваат под нивното име, туку под името „Гети“, тие во својот ограбувачки поход проникнале се до Термопилите. А, според М.Бошкоски, во тоа известие на Комес Марцелин се говори за готските навлегувања во Македонија.

Но, сепак имало нешто што го терало преведувачот на Манасиевата хроника да ја запише и содржината на првата додавка. Дали тој забележал верување за „Долна земја Охридска“ како култно место на кое древните Бугари прво пуштиле корени, или забелеажал верување, според кое на „Долна земја Охридска“ се гледа како на култен и културен регион во кој започнала да се создава современата бугарска народност, или пак нејзиниот запишувач имал некакава друга информација која не е во согласност со византиските летописи, за секогаш останува енигма. Сепак, тврдењето во ова додавака дека „Блгаре“, т.е. Словените, или добар дел од нив, го поминале Дунав кај денешниот бугарски град Видин и од таму преку Софија-Ниш дошле во „Долна земја Охридска“ има поткрепа во историските сведоштва. Исто така, за населување на „Блгаре“, поточно на древни Бугари во Керамисија (Прилепското поле), ок. 681-685 г. се говори и во грчкиот летопис „Чудата на св. Димитар Солунски“, но сето тоа хронолошки не се совпаѓа.